Ontwerpen van speelruimte kan op zeer uiteenlopende manieren worden aangepakt. De gemeente Dilbeek zette onlangs een aardig experiment op: ontwikkel een concept voor een speelruimte en doe dat op een interdisciplinaire manier. Gemeentelijke medewerkers met uiteenlopende achtergronden gingen samen aan de slag om, al discussiërend, krabbelend en schetsend met kleurstiften, tot concrete en samenhangende ideeën te komen.
Door Peter Dekeyser
Van zomerspeelplek naar meer permanente speelplek
De plek waar het over ging was een terrein in de Bosstraat in deelgemeente Groot-Bijgaarden. Het ligt op een boogscheut van de dorpskern; enkele trage wegen zorgen ervoor dat je zó in het dorp staat. Aanliggend aan het terrein bevindt zich een grote middelbare school. Je voelt het meteen: dit is een plek met potentie als lokale, recreatieve groene ruimte. Het bestuur voelde dat ook aan en zette er al een tweetal zomers een zogenaamde ‘zomerspeelplek’ op. Een zomerspeelplek is een eigen concept van de gemeente waarbij een groene plek tijdens de zomermaanden tijdelijk wordt ingericht en aangekleed om er een zomerse, publieke beleefbare tuin van te maken. Met wat kleinere en speelse ingrepen en enkele tijdelijke speelse inrichtingen en installaties is de toon zo gezet.
Wel was duidelijk dat het terrein van de Bosstraat alle potentie had om een meer permanente inrichting te krijgen. De ligging ten opzichte van het dorp en de school, de beschikbare oppervlakte: ideaal om een meer blijvend karakter en een echte speelse inrichting te voorzien. Daarvoor was een specifiek ontwerp voor de ruimte nodig.
Op zo’n moment is het belangrijk niet in de voor de hand liggende val te trappen en meteen speeltoestellen te gaan aankopen. Eenzijdig focussen op uitrusting levert zelden kwaliteitsvolle speelruimte op. En vaak is het zonde dat die mooie speeltoestellen een echt kwaliteitsvol ruimtelijk kader moeten missen. Het was dus zaak een meer landschappelijke benadering toe te passen.
Niet multidisciplinair maar interdisciplinair
Wat doe je dan als je als gemeente niet meteen een ontwerper in huis hebt? Het aanstellen van een externe ontwerper is natuurlijk een voor de hand liggende mogelijkheid. Maar er was nog te weinig eenduidigheid over noden en behoeften van de betrokken groepen, en over de functies die men er beleidsmatig in wilde realiseren. Een externe ontwerper voor het terrein in de Bosstraat zou nog op te veel vragen en onduidelijkheden botsen.
Het leek dan ook beter om niet meteen over te gaan tot het aanstellen van een ontwerper, maar met de diensten zélf aan de slag te gaan en te sleutelen aan een concept. En dat kan: verspreid over de gemeentelijke diensten zitten immers mensen doe elk vanuit hun eigen deskundigheid een behoorlijke kennis hebben van de situatie. Wie zijn gebruikers? Hoe wordt de plek gebruikt? Waar zitten knelpunten? Welke potenties zien we? Zo ontstond het idee om deze mensen samen te zetten en hen als team te laten sleutelen aan een concept voor een speelruimte. Het ging nadrukkelijk niet om een multidisciplinaire aanpak, waarbij iedereen op specifieke momenten vanuit zijn eigen deskundigheid ageert en adviseert, maar er werd integendeel gestreefd naar een heuse interactie, naar directe uitwisseling en ontwikkeling van ideeën.
Meer dan de som van de delen
Met Kind & Samenleving mochten we deze sessie begeleiden. En we konden vaststellen dat zo’n interdisciplinaire aanpak best doeltreffend kan zijn. De samenwerking tussen mensen met heel diverse achtergrond levert een boeiend verhaal op. Hun onderlinge interactie zorgt voor een creatief proces dat meer oplevert dan de som van de delen. Het lukte aardig om rekening te houden met vele invalshoeken en met de noden van uiteenlopende gebruiksgroepen, net omdat er zo’n brede deskundigheid verzameld was.
Na een sessie van enkele uren lag er een helder concept op tafel. Een concept dat als basis kon dienen voor een verdere verfijning via gesprekken met het bestuur en gesprekken met betrokken groepen. Want ook dat was nadrukkelijk de bedoeling van de gemeente: om de concepten die zo ontwikkeld werden, te gebruiken in inspraakacties met betrokkenen. Alvast een fijne start van een ongetwijfeld mooi proces.
De schetsen die het interdisciplinaire team ontwikkelde, willen we u uiteraard niet onthouden.
En een sympathiek detail: in één van de schetsen voorzagen de makers geen groen (bomen en struiken), niet omdat het een ontwerp zonder groen moest worden, maar omdat het methodisch een prettige werkwijze kon zijn om met betrokkenen te werken aan een specifieke ‘groenlaag’ binnen het ontwerp.
