Tieners zijn een werk in uitvoering. Dat gaat met sprongetjes, horten en stoten, en met de nodige paradoxen. Sociale interactie is álles, maar hun eigen ‘ik’ is dat ook. En tegelijk is er de wereld, die enorm verbreedt: plots zijn daar de bushalte en de broodjeszaak, de parkconcerten en misschien de eerste fuif – en is alles weer nieuw.
Door Johan Meire
Twaalf- tot vijftienjarigen verkennen hun groter geworden wereld onbesuisd, want het is allemaal nieuw. Maar tegelijk voelt het onwennig, want het is allemaal nieuw. Ze zoeken gretig naar avontuur, maar met voldoende houvast. Die combinatie tekent tieners. Soms zoeken ze eilandjes: het skatepark, de portiek van het appartementsgebouw. Maar vaker zoeken ze een eigen plekje middenin het gewoel. En daar, bij de bushalte of het station, zijn ze erg nadrukkelijk aanwezig. Het zijn dan ook echt de knooppunten en kruispunten die ze opzoeken: de plekken waar ze de bus kunnen zien, de mooie jongen van de andere school, of de optrekkende sportwagen.
Die knooppunten kunnen soms heel banaal lijken. Overal horen de broodjeszaak of de drogisterij bij dé tienerplekken. Want juist daar voelen tieners zich welkom: als klant horen ze volop bij de grote-mensen-samenleving. En dan nog op een plek die gegarandeerd ontmoeting oplevert. ‘Iedereen ís daar gewoon, je komt daar keiveel mensen tegen. Als je vrienden hebt van andere scholen kom je die daar tegen.’
Een heel eigen manier van ‘spelen’
Niet dat ze plots minivolwassenen geworden zijn. Tieners spelen nog, maar anders dan kinderen. Hun spelen wordt meer doelgericht, uitdagender, competitiever. Zoals bij paintballen, wat gewoon een gepimpte versie van tikkertje is. Gewoon spelen zoals vroeger, dat hoort plots niet meer. ‘Spelen in de speeltuin, dat klinkt wel kinderachtig, maar ik vind dat eigenlijk nog altijd wel leuk.’ Maar vaker zeggen ze iets als: ‘Ik speel niet meer, ik zit meer op sociale media’. Spelen is nog voor de jeugdbeweging en voor met de jongere broer of zus.
Maar tieners ontwikkelen ook een heel eigen manier van ‘spelen’. Die lijkt soms wat agressief, met hun halfvolwassen lichamen en hun intense, onverhoedse bewegingen. Tieners onder elkaar, dat is duwen en trekken, elkaar fysiek en verbaal uitdagen. Dat maakt dat soort spel zichtbaarder dan bij kinderen, ook omdat tieners vaker in de volle publieke ruimte zitten, waar ook volwassenen zijn. Maar als je goed kijkt en luistert, blijft het veel weg hebben van spelen en stoeien.
Op zoek naar houvast
Het is vooral onder elkaar dat tieners hun informele tijd organiseren. ‘Meestal spreek ik af met vriendinnen, aan het skatepark, soms op straat. Dan komen we samen, we nemen geld mee, en dan vragen we: “Wat gaan we doen?” Meestal stemmen we dan, en dat met de meeste stemmen gaan we doen.’
Maar ook hier zoeken tieners soms naar dat ietsje meer houvast. Ze vragen vaak naar ‘een goeie chillplek’, ‘een plek om samen te gamen’, een plaats waar ze binnen kunnen zitten als het buiten te koud is om lang rond te hangen nadat ze een broodje hebben gekocht.
Een goeie ligging dichtbij de aantrekkingspolen is dan erg belangrijk. En een plek is pas een tienerplek als tieners zich er welkom voelen en met respect behandeld worden. ‘Dat je in de bib niet mag praten, dat snap ik, maar aan de ingang beneden zit niemand. En toch krijgen we daar opmerkingen.’
Tienervriendelijk beleid
Dat het vaak wringt, ervaren tieners dus ook zelf. Die eigen plek is in werkelijkheid niet zo makkelijk te vinden.
– ‘Er zijn wel heel veel evenementen, maar ofwel is het voor de kleinere kinderen, ofwel is het voor de oudere. Niet echt voor ons.’
– ‘Wij moeten iedere keer naar ergens anders, dat is jammer.’
– ‘Ofwel blijven we thuis’.
Dat reflecteert de soms ongemakkelijke tussenpositie van tieners, maar het zegt ook veel over het beleid. Voor kinderen is er een groot aanbod, en voor 16-plus is er opnieuw veel te doen, maar daartussen is het vaak zoeken. Een festival voor 12 tot 15, op het einde van het schooljaar, vinden tieners geweldig. Maar nóg beter is dat er echt aan hen wordt gedacht op de gewone evenementen in hun gemeente: dat ze daar nadrukkelijk een plek hebben. Er is bijvoorbeeld een alcoholvrije cocktailbar, en er is ook de muziek waar u en ik nog nooit van hebben gehoord, maar die helemaal de shit is op TikTok en YouTube.
Tienervriendelijk beleid speelt in op de eigenheid van tieners en geeft hen een plaats tussen andere groepen. Het daagt uit en inspireert, geeft verantwoordelijkheid en vrijheid, maar biedt ook houvast en ondersteuning. Het geeft tieners een plaats tussen andere groepen, mét erkenning van hun eigenheid.
- Hoe je een tienervriendelijk lokaal vrijetijdsbeleid vorm geeft? Bekijk het in ons nieuwe filmpje #GOALS.
- Een integraal beleid voor tieners gaat verder dan vrijetijdsbeleid alleen. We maakten een heus manifest over hoe lokaal beleid kan inspelen op de manier waarop tieners leven in hun buurt en stad of gemeente.
- Op zoek naar uitgebreide inspiratie voor inspraak met tieners? Hier vind je onze publicatie Tienspraak!
