Hoe kunnen we onze steden sterker ontwikkelen op maat van kinderen? Jens Aerts, Belgisch stedenbouwkundige en architect schreef er in opdracht van Unicef een boek over. ‘Shaping urbanization for children, A handbook on child-responsive urban planning’ focust op een globale aanpak door de expertise van kinderrechten en die van stadsplanners samen te brengen.
Door Francis Vaningelgem
Jens Aerts vertrekt vanuit het idee dat we de kwetsbaarheid van kinderen in een stedelijke omgeving moeten ondervangen door gericht te werken aan onze bebouwde omgeving. Enkele voorbeelden van die kwetsbaarheden zijn: slechte ventilatie van huizen, slechte luchtkwaliteit, te weinig beweging, agressief gedrag, fysieke en ruimtelijke barrières, geen toegang tot bepaalde gemeenschapsvoorzieningen, onaangepaste publieke ruimten…. ‘Shaping urbanization for children’ pleit daarom voor een integrale aanpak tussen de publieke en de private sector, specialisten en de samenleving. Kindgerichte stadsplanning is dus een opdracht voor verschillende beleidsdomeinen.
Nabijheid en traagheid
Het inleidend hoofdstuk werpt een interessante blik op de relatie tussen verschillende aspecten van stadsplanning enerzijds en het gebruik door kinderen en jongeren van de stadsomgeving anderzijds. Hieruit blijkt vooral dat de nabijheid van de vele stadsvoorzieningen een belangrijke voorwaarde is om te werken aan kindgerichte stadsplanning. Bijkomend valt ook op dat de snelheid waarmee kinderen zich autonoom verplaatsen doorheen de stad niet hoger is dan 35km/u. Een oproep dus om sterk in te zetten op trage vervoersmogelijkheden, zodat kinderen zich veilig kunnen verplaatsen én gebruik kunnen maken van de vele voorzieningen van een stedelijke omgeving.
Principes en planningsrichtlijnen
Het handboek legt de expertise rond kinderrechten en die over duurzame stadsplanning samen: die bundeling is meteen een rode draad én een oproep. Aan de hand daarvan komt Jens Aerts tot vijf voordelen of ‘benefits’ waar kindgerichte stadsplanning voor zou moeten staan: gezondheid, veiligheid, burgerschap, omgeving en een positief vooruitzicht.
Daarnaast worden 10 principes uitgewerkt: investeringen, huisvesting, openbare voorzieningen, publieke ruimte, transport, water en sanitair, voedselsystemen, afvalsystemen, energienetwerken en datanetwerken. Die worden dan weer vertaald naar verschillende schaalniveaus (huis, buurt, stad, stedelijk beleid). Je krijgt ook inzicht in hoe je 10 principes in de praktijk kunt omzetten. Verschillende internationale voorbeelden illustreren dat. Hierdoor komt de auteur tot een uitgebreid raamwerk, met principes en richtlijnen voor kindgerichte stedelijke planning.
Netwerk kindvriendelijke steden
Dit handboek plaatst de stedelijke ontwikkeling bij ons in perspectief: het geeft ons een kijk in de wereldwijde verstedelijking en welke effecten dit heeft op het opgroeien van kinderen. Bovendien word je uitgedaagd om na te denken over de niet evidente onderdelen van kindgerichte planning. Bijvoorbeeld: hoe kunnen we nadenken over precaire huisvesting van grote gezinnen in onze steden, hoe gaan we om met tijdelijke huisvesting voor migranten met kinderen, hoe kunnen we zorgen dat onze steden gericht zijn op tragere mobiliteit…?
Voor onze steden en gemeenten is dit een boeiend werkinstrument met een mooi en duidelijk overzicht van richtlijnen en principes. Na het lezen van dit boek rijst zeker de vraag hoe we de richtlijnen uit het boek verder kunnen implementeren op Brussels, Vlaams en lokaal stedelijk niveau. Het biedt bijvoorbeeld een sterk inhoudelijk kader om het bestaande Vlaamse en internationale netwerk kindvriendelijke steden en gemeenten een nieuwe impuls te geven.
Shaping urbanization for children: A handbook on child-responsive urban planning. United Nations Children’s Fund, mei 2018. U kan het boek gratis downloaden op de website van Unicef.
Dit artikel verscheen ook in het vakblad Ruimte, nr. 41.
